Dzieła Axentowicza i Andriollego trafiły do Muzeum Narodowego

Do Muzeum Narodowego w Warszawie powróciły utracone w czasie II wojny światowej obrazy: portret Dama w pawich piórach autorstwa Teodora Axentowicza, a także pięć rysunków Michała Andriollego z cyklu ilustracji do utworu Maria Antoniego Malczewskiego: Miecznik na grobie córki, Miecznik i Maria, Bitwa, Pożegnanie i Wojewoda. Ich powrót jest efektem działań Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu we współpracy z organami ścigania.

Przed wojną dzieła były własnością Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Ostatnia wzmianka o Damie w pawich piórach Teodora Axentowicza pochodziła z września 1939 r., kiedy to obiekt został wymieniony w spisie zbiorów TZSP z adnotacją bardzo uszkodzony. Z kolei rysunki Andriollego, spisane i zabezpieczone w Zachęcie na przełomie sierpnia i września 1939 r., zostały zdeponowane w Muzeum Narodowym w Warszawie w marcu 1942 r. wraz z innymi dziełami z kolekcji TZSP. Losy zaginionych w czasie wojny dzieł pozostawały nieznane, dopóki w 2011 r. i w 2013 r. nie pojawiły się na polskim rynku antykwarycznym. W 2021 r. udało się je odzyskać na rzecz Muzeum Narodowe w Warszawie, które jest spadkobiercą przedwojennej kolekcji Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.

Polska w czasie wojny straciła 516 tysięcy ruchomych dzieł sztuki, a zadaniem ich odzyskiwania zajmuje się specjalny wydział w Ministerstwie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, który prowadzi katalog strat wojennych. Obecnie ministerstwo prowadzi ponad osiemdziesiąt postępowań restytucyjnych w kraju i za granicą, m.in. na terenie Niemiec, Wielkiej Brytanii, USA, Szwecji, Austrii i Stanów Zjednoczonych. Jak wylicza wicepremier Piotr Gliński, w ciągu dekady udało się odzyskać ponad pięćset pojedynczych dzieł sztuki, w tym obrazy, grafiki, rękopisy i starodruki, zabytki archeologiczne, retabulum ołtarzowe, przedmioty rzemiosła artystycznego i zabytki etnograficzne.

Opracował: Marek Teler / Źródło: gov.pl / Zdjęcie: dzielautracone.gov.pl